Primaire gegevens

Titel: Karel ende Elegast

Auteur: onbekend

Plaats van uitgave: Brabant

Uitgeverij:

Jaar van uitgave: 1270

 

Samenvatting van het boek:

Koning Karel wordt in de nacht voor de hofdag wakker gemaakt door een engel. Hij beveelt Karel om te gaan stelen, maar Karel doet dat niet. Pas na de derde keer gelooft hij het en sluipt Karel het kasteel uit, terwijl de nachtwachten liggen te slapen.

Op een gegeven moment komt hij op zijn paard een zwarte ridder tegen. Beiden willen ze niet zeggen wie ze zijn en er ontstaat een gevecht. Dan noemt de onbekende ridder zijn naam: Elegast. Hij was vroeger een leenman van Karel, en nu is hij verbannen. Samen besluiten ze om bij Eggeric (zwager van Karel) het kasteel te stelen. Daar gedraagt Karel zich erg onhandig, door te willen inbreken met een ploegijzer. Door een wonderkruid kan Elegast verstaan wat de dieren zeggen, en hij hoort dat de koning in de buurt is, maar hij gelooft hen niet

Elegast neemt veel goud mee maar wilt ook nog een kostbaar zadel uit de slaapkamer stelen. Eggeric en zijn vrouw worden wakker van het gerinkel van de bellen van het zadel en Elegast verstopt zich onder het bed. Eggeric vertelt zijn vrouw dat morgen koning Karel vermoord zal worden. Als zij dan tegen hem uitvalt, slaat Eggeric haar, en krijgt ze een bloedneus. Elegast vangt wat van haar bloed als bewijs in zijn handschoen op en tovert daarna iedereen weer in slaap en vlucht het kasteel uit. Dan vertelt hij alles aan Karel, maar weet niet dat Karel de koning is.

Karel begrijpt hierdoor dat hij daarom door God was gezonden om uit stelen te gaan. Karel belooft Elegast dat hij het de koning zal vertellen en zo gaan ze uit elkaar. Door deze nachtelijke tocht ontdekt Karel -ondanks zijn verbanning- Elegast’s trouw aan de koning en de ontrouw van zijn zwager. De volgende dag wordt op de hofdag alle samenzweerders gevangengenomen en wordt er een tweestrijd tussen Elegast en Eggeric uitgeroepen. Elegast overwint en Eggeric wordt gedood. Elegast wordt in zijn eer hersteld en mag met de zus van Karel trouwen.

 

De verdieping in het boek

 

Compositie en tijdsverloop:

Het boek is rond 1230 geschreven en het speelt zich af tijdens het leven van Karel (742-814). Hij was keizer van 800-814 en rond 785 was er echt sprake van een samenzwering tegen hem.
Het is chronologisch geschreven waardoor het heel erg makkelijk is om het te volgen. (dit komt ook doordat het maar 52 pagina’s zijn) De tijd die in het verhaal besproken wordt is een nacht en een dag.

 

Ruimte:

Het verhaal speelt zich af in Karels kasteel, waar Karel zijn opdracht krijgt, in het bos waar zijn nachtelijke toch en zijn duel met Elegast afspeelt en in het kasteel van Eggeric, waar ingebroken werd en de samenzwering ontdekt is. Het tweeduel speel zich af bij het kasteel van Karel. De ruimte is niet heel uitgebreid maar hierdoor is het wel duidelijk wat erop welk moment gebeurd. De plekken waar het verhaal zich afspeelt passen ook goed bij het verhaal. Je krijgt er echt een soort gevoel bij.

 

De wijze van vertellen:

Het verhaal wordt ingeleid door een ik-figuur die mededeelt dat hij een verhaal wil gaan vertellen. Dit is te begrijpen wanneer je weet dat dat middeleeuwse verhalen werden voorgedragen. De verteller is een alwetende verteller; hij weet namelijk van de dubbelrol van Karel, maar beschikt ook over de informatie die Elegast hoort in de slaapkamer van Eggeric. Veel van zijn informatie deelt hij met de lezer, waardoor je als lezer een groot deel van het verhaal doorziet.

 

Thema’s:

Machtsverhoudingen

Koning Karel is oppermachtig is zijn koninkrijk, daarom heeft hij ook de mogelijkheid om zijn vazal Elegast te verbannen. Elegast is zijn onderdaan en heeft zich hier naar te schikken. Maar koning Karel moet op zijn beurt weer gehoorzamen aan God; eigenlijk is God dus oppermachtig. Koning Karel handelt naar de boodschap van de engel zonder eigenlijk te weten waarom, het druist zelfs in tegen zijn eigen principes. Pas wanneer het complot zich ontvouwt, wordt voor Karel duidelijk waarom God hem deze boodschap heeft gestuurd.

 

Verraad

Zonder dat koning Karel het weet, wordt er een aanslag op hem beraamd. Uit historische bronnen blijkt dat dit misschien wel is gebaseerd op de werkelijkheid. Het is de ergste vorm van verraad, want het komt uit de hoek waarvan hij het minst verwacht: zijn eigen familie.

 

Symboliek

Er zitten een aantal symbolische elementen in het verhaal, wat gebruikelijk is in een middeleeuws verhaal. Zo gelooft Karel niet direct in de boodschap van de engel. Pas wanneer deze drie keer, het goddelijke getal, is verschenen weet Karel dat de boodschap niet van de duivel komt maar echt van God. Ook het donkere woud, waar Karel en Elegast elkaar ontmoeten en waar het gevecht plaats vindt, heeft een symbolische betekenis. In middeleeuwse verhalen staat het bos voor een plek waar de wetten van de bewoonde wereld niet gelden. Symboliek wordt ook gebruikt om het publiek op het verkeerde been te zetten. Wanneer Karel Elegast tegen het lijf loopt in het bos, is Elegast geheel in het zwart gekleed en normaal gesproken betekent dat dat we hier te maken hebben met een onsympathiek figuur. In Karel ende Elegast blijkt Elegast uiteindelijk natuurlijk aan de goede kant te staan.

 

Loyaliteit

Ondanks dat hij is verbannen door de koning, blijft Elegast loyaal aan zijn koning. Hiermee laat hij zien dat hij de perfecte vazal is. Als lezer weet je dat Elegast trouw is aan zijn koning zodra Karel voorstelt om zichzelf te bestelen en Elegast dit voorstel afwijst. Daarnaast laat koning Karel zien dat hij trouw is aan God; ondanks dat hij zijn boodschap niet begrijpt, handelt hij er toch naar.

 

Personages:

Karel/Adelbrecht

Het hoofdpersonage is koning Karel, naar Karel de Grote. In de Middeleeuwen werd er veel geschreven over Karel de Grote, er is zelfs een stroming in de literatuur naar hem vernoemd; de Karelepiek. In veel van deze verhalen speelde Karel de Grote zelf niet de hoofdrol, maar dat is hier dus wel het geval. In dit verhaal stelt hij zich gehoorzaam op tegenover God en maar goed ook, want zo komt hij erachter dat zijn zwager hem wil doden

 

Elegast

Elegast is de vazal van de koning maar is verbannen. De reden van zijn verbanning blijkt niet uit het verhaal en koning Karel lijkt hier ook spijt van te hebben. Na zijn verbanning is Elegast gedwongen om te gaan stelen om zichzelf te kunnen bedruipen. Uiteindelijk blijkt Elegast een trouwe onderdaan te zijn en wordt hij in ere hersteld.

 

Eggeric

Eggeric is getrouwd met de zus van koning Karel en dus zijn zwager. Hij is duidelijk het onsympathieke figuur in dit verhaal. Hij beraadt een moordaanslag op de koning maar dit komt uit. Uiteindelijk trekt hij aan het kortste eind: hij wordt schuldig bevonden en gedood door Elegast.

 

Titel, ondertitel en motto

De titel spreek voor zich; het verhaal gaat over koning Karel en zijn vazal Elegast. ‘Ende’ is een verouderde vorm en het betekent ‘en’.

Bij die boek is er geen ondertitel en geen motto

 

Keuzeopdracht:

Voor deze keuzeopdracht heb ik een mix gemaakt van twee verschillende keuzeopdrachten. Ik heb een advertentie gemaakt die je in de krant kunt vinden. Het gaat over iets wat niet in het verhaal voorkomt maar wat er wel mee te maken heeft. Koning Karel ziet Elegast voor het eerst in het bos. Daarvoor heeft hij Elegast uit de stad verbannen. Dit is een advertentie om Elegast te vinden en later de stad uit te zetten.